Η λογοτεχνία γενικά

Γενικά η λογοτεχνία:

Προκαλεί αισθητική τέρψη
προκαλεί προβληματισμό
Ψυχαγωγεί
μεταβιβάζει ηθικές αξίες και παρέχει πρότυπα. Άρα η λογοτεχνία θα βοηθήσει το παιδί να διαμορφώσει με βιωματικό τρόπο βιοθεωρητικά, ηθικά και αισθητικά κριτήρια.

Στην εκπαίδευση η λογοτεχνία διδάσκεται για να διδάξει και να φρονηματίσει. Για να καλλιεργήσει καλαισθητικά τον άνθρωπο.

Η Παιδική λογοτεχνία συμβάλλει στην ανάπτυξη της προσωπικότητας των παιδιών


Για την ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού:

Δίνουμε το δικαίωμα εκλογής βιβλίου. Ρωτούμε τα παιδιά ποιο ποίημα ή ποια ιστορία θα ήθελαν να διαβάσουν ή να ξαναδιαβάσουν.
Ενθαρρύνουμε τη συλλογή βιβλίων. Ο δάσκαλος θα πρέπει να αναπτύξει πρωτοβουλία και να ορίζει ένα βιβλία που θα πρέπει να διαβάσουν οι μαθητές μέσα σε ένα αυστηρά καθορισμένο διάστημα και το οποίο θα πρέπει να συζητούν στη συνέχεια μέσα στην τάξη από την άποψη του θέματος, των χαρακτήρων της πλοκής, της δομής, του τόνου ή της διάθεσης, της οπτικής γωνίας.
Σχεδιάζουμε δραστηριότητες. Ζητούμε π.χ. από τα παιδιά να ζωγραφίσουν ότι θέλουν, ότι τους άρεσε μετά το διάβασμα ενός βιβλίου. Τις ζωγραφιές αυτές μπορούν να αξιοποιήσουν και να διοργανώσουν μια έκθεση ζωγραφικής στο σχολείο.
Βοηθούμε τα παιδιά να κάνουν υπεύθυνες επιλογές. Βρίσκουν στη βιβλιοθήκη του σχολείου βιβλία που τους ενδιαφέρουν και τους ικανοποιούν;
Βοηθούμε τα παιδιά να αναζητήσουν απαντήσεις μέσα από τα λογοτεχνικά κείμενα (π.χ. στο Ταξίδι που σκοτώνει του Μάνου Κοντολέων , το πρόβλημα των ναρκωτικών).
Η λογοτεχνία ενισχύει την αυτοαντίληψη. Το παιδί μπορεί να αναγνωρίσει τις αδυναμίες ή τις δυνατότητες του. Πολλά προβλήματα απαιτούν χρόνο για να επιλυθούν. Τα παιδιά συνειδητοποιούν ότι διαρκώς μεγαλώνουν.
Η λογοτεχνία βοηθά το παιδί να αποκτήσει αυτοπεποίθηση.
Η λογοτεχνία βοηθά τα παιδιά να αναπτύξουν τις προσδοκίες του ρόλου του φύλου τους. Σε αρκετά βιβλία είναι ευδιάκριτοι οι ρόλοι του θηλυκού και του αρσενικού.
Η λογοτεχνία βοηθά το παιδί να κτίσει την αυτοεκτίμηση του.
Η λογοτεχνία παρουσιάζει το θέμα της ατομικότητας.
Η λογοτεχνία προωθεί αισθήματα ασφάλειας.
Με τη λογοτεχνία αναγνωρίζουμε την αξία κάποιου.
Η λογοτεχνία βοηθά τα παιδιά να καταλάβουν και να εκφράσουν τα συναισθήματα τους.
Η λογοτεχνία κατανικά αβάσιμους φόβους

Η Παιδική λογοτεχνία συμβάλλει στην ΚΟΙΝΩΝΙΚΉ ΚΑΙ ΗΘΙΚΉ ΑΝΆΠΤΥΞΗ του παιδιού

Α) Κοινωνική ανάπτυξη. Τα παιδιά γενικά παρατηρούν τα μοντέλα συμπεριφοράς και υιοθετούν αυτό που θα κάνει αποδεκτή τη συμπεριφορά τους. Η λογοτεχνία παρέχει πρότυπα συμπεριφοράς και υποστηρίζει ένα πολυπολιτισμικό αναλυτικό πρόγραμμα. Ο ρόλος της φιλίας είναι σημαντικός γιατί δίνει στα παιδιά ένα μέτρο σύγκρισης προς το οποίο μπορούν να συγκρίνουν τον εαυτό τους με άλλους.
Β) Ηθική ανάπτυξη. Στο πρώτο στάδιο τα παιδιά συναντούν δυσκολίες στο να δουν ένα θέμα από την οπτική γωνία κάποιου άλλου και αντιλαμβάνονται τα γεγονότα είτε εντελώς σωστά είτε εντελώς λανθασμένα. Στο 2ο στάδιο τα παιδιά είναι πολύ πιο πιθανό να είναι σε θέση να δουν και την άποψη ενός άλλου (Σύμφωνα με τον Piaget η ηθική ανάπτυξη του παιδιού συμβαδίζει με τα στάδια της γνωστικής ανάπτυξης).
Η Λογοτεχνία προσφέρει εμπειρίες.
Μέσω της λογοτεχνίας τα παιδιά παρατηρούν υποδείγματα συμπεριφοράς.
Η διαμόρφωση της προσωπικότητας του παιδιού πετυχαίνεται και με το να δίνει έμφαση σε έναν ήρωα του παιδικού βιβλίου.
Μέσα από τη λογοτεχνία καλλιεργούνται οι ικανότητες των παιδιών, για να δουν ένα θέμα από την οπτική των άλλων. Έτσι ολοκληρώνουν την προσωπικότητα τους.
Η λογοτεχνία βοηθά τα παιδιά να μάθουν για τις διαφορές ανάμεσα στους ανθρώπους και να τις εκτιμούν.
Η λογοτεχνία παρακινεί τα παιδιά να ανακαλύψουν ηθικά προβλήματα και ηθικά ζητήματα.
v Ο Δάσκαλος αναζητεί κείμενα στα οποία παρουσιάζεται με οποιοδήποτε τρόπο μια ηθική συμπεριφορά. Τέτοια κείμενα είναι εκείνα στα οποία αναφέρεται ότι τιμωρείται κάθε αντικοινωνική συμπεριφορά. Κείμενα που επιβραβεύουν μια ηθική συμπεριφορά. Εμπλέκουμε τα παιδιά στη διαδικασία της ορθής σκέψης 9πραμύθι χωρίς όνομα της Πηνελόπης ΔΕΛΤΑ).

Η παιδική λογοτεχνία αναπτύσσει τη φαντασία του παιδιού γιατί:
1. Το παιδί παίρνει μέρος στη λογοτεχνική εμπειρία. Συχνά βλέπει κόσμους που αλλιώς δε θα μπορούσε να δει.
2. Προβάλλει στους αναγνώστες τις βασικές επιθυμίες και ανάγκες άλλων ανθρώπων, τα προβλήματα, τις αξίες και τη συμπεριφορά τους.
3. Παρουσιάζει αναγνώστες με πιο δομημένη εικόνα ζωής, από αυτήν που πετυχαίνει μια πραγματική εμπειρία.
4. η θετική συμπεριφορά βελτιώνεται : α) στο προαναγνωστικό στάδιο με τη δραματοποίηση και τα οπτικοακουστικά μέσα β) στο αναγνωστικό στάδιο με την προφορική καθημερινή αφήγηση, και την κατάλληλη επιλογή βιβλίων. Το χιούμορ προσελκύει τα παιδιά.
Η παιδική λογοτεχνία αναπτύσσει τη γλώσσα γιατί τα παιδιά δομούν τη γραμματική της γλώσσας που ακούν, δίνει ευκαιρίες να χρησιμοποιούν τη γλώσσα τους, και εφοδιάζει με πλούσια ποικίλη και άφθονη προφορική και γραπτή γλώσσα.


Η ΠΑΙΔΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΠΡΟΑΓΕΙ ΤΗΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ



Θα πρέπει να συστήνουμε στα παιδιά βιβλία που παρέχουν την ευκαιρία να υιοθετήσουν πολλές ευκαιρίες σκέψης. Πρέπει να τα βοηθήσουμε να βελτιώσουν την ικανότητα να παρατηρούν και να κάνουν υποθέσεις: α) κοιτάζοντας το εξώφυλλο του βιβλίου και β) ακούγοντας τον τίτλο θα προσπαθήσουν να μαντέψουν το περιεχόμενο τους. Σταδιακά προχωρούν σε γενικεύσεις για τη λογοτεχνική μορφή ώστε να υποδεικνύουν από πριν τι πρόκειται να συμβεί .Έτσι αναπτύσσουν όχι μόνο τη φαντασία αλλά και την κριτική σκέψη.
Θα βοηθήσουμε επίσης τα παιδιά να αναπτυχθούν πνευματικά κάνοντας συγκρίσεις, λ.χ. στο οικολογικό θέμα.
Σημαντικά θα βοηθηθούν αν τα οδηγήσουμε να κατηγοριοποιούν πράγματα, αντικείμενα, ιδιότητες. Γι αυτό: α) δίνουμε στα παιδιά και τα κείμενα και τις κατηγορίες και τους ζητούμε να εντάξουν τα κείμενα σε κατηγορίες και να δικαιολογήσουν την ταξινόμηση. β) Δίνουμε μόνο τα κείμενα και ζητούμε από τα παιδιά να τα εντάξουν σε κατηγορίες γ) μπορούμε να τους ζητήσουμε να ταξινομήσουν τα κείμενα σε κείμενα που τους άρεσαν και σε κείμενα που δεν τους άρεσαν. Σε κάθε περίπτωση ζητούμε να δικαιολογήσουν την ταξινόμηση.
Έχουμε χρέος να αυξήσουμε την ικανότητα να συλλογίζονται λογικά και να τους δίνουμε θάρρος για κριτική σκέψη.
Στρατηγικές για να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να σκέφτονται κριτικά.
Α. Υποβάλλουμε στα παιδιά ερωτήσεις υψηλότερου επιπέδου.
Β. Σχεδιάζουμε ερωτήσεις και δραστηριότητες που οδηγούν σε αποκλίνουσες απαντήσεις (περισσότερες από μια αποδεκτές απαντήσεις).


v Η λογοτεχνία για παιδιά διαφέρει από τη λογοτεχνία για ενήλικους ως προς το βαθμό και όχι ως προς το είδος (Rebecca Lukens).
v Η λογοτεχνία για παιδιά είναι κατώτερη από τη λογοτεχνία των ενηλίκων (Peter Hunt)
v Λογοτεχνία είναι το σύνολο των αισθητικά δικαιωμένων κειμένων που είναι σε θέση να συμβάλλουν στην ψυχαγωγία των παιδιών και στην πνευματική τους καλλιέργεια , δηλαδή στην ανάπτυξη της ικανότητας για αντίληψη της ομορφιάς στην ωρίμανση της προσωπικότητας και στη διαμόρφωση ελεύθερης συνείδησης.
v Η παιδική λογοτεχνία περιλαμβάνει: α) κείμενα πρωτότυπης παραγωγής β) κριτικά κείμενα τα οποία εντάσσονται στον ευρύτερο χώρο της λογοτεχνίας και της κριτικής και γ) εργασίες οι οποίες προσεγγίζουν την πρωτότυπη παραγωγή της παιδικής λογοτεχνίας κατά τρόπο ερμηνευτικό και διδακτικό.








Χαρακτηριστικά παιδικής λογοτεχνίας

v Είναι απλή
v Επικεντρώνεται στη δράση
v Απευθύνεται στην παιδική ηλικία.
v Εκφράζει τις απόψεις του παιδιού.
v Είναι αισιόδοξη
v Τείνει προς το φαντασιακό.
v Είναι μια μορφή ιερού ειδυλλίου.
v Εγκλείει την αθωότητα.
v Είναι διδακτική.
v Είναι επαναληπτική.
v Τείνει να εξισορροπήσει το ιδεώδες και το διδακτικό.

ΣΤΑΔΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

v Ένα παιδί αναδιηγείται σύντομα το περιεχόμενο του κειμένου που έχουν διαβάσει.
v Τα άλλα παιδιά συμπληρώνουν ή διορθώνουν
v Αρχίζει ο διάλογος (κατευθυνόμενος) με διαμεσολαβητή το δάσκαλο. Η συζήτηση καλύπτει όλες τις οπτικές γωνίες προσέγγισης ενός κειμένου: α) τύπος ιστορίας β) σκηνοθεσία και πλοκή γ) ήρωες δ) οπτική γωνία ε) διάθεση και τόνος στ) ύφος ζ) θέμα η ) κατασκευή συνδέσεων.

1. Τύπος ιστορίας. Κάθε αφηγητής δομεί έναν κατασκευασμένο πιστευτό κόσμο που μπορεί να είναι πολύ όμοιος με το δικό μας ή και εντελώς διαφορετικός. Επομένως αναζητούμε τα στοιχεία που κάνουν τον κόσμο φανταστικό ή ρεαλιστικό. Για το λόγο αυτό υποβάλλουμε ερωτήσεις.
Διερευνούμε αν ο κόσμος του συγγραφέα διαφέρει πολύ από αυτόν που ξέρουμε. Εξετάζουμε ακόμα πώς καταφέρνει ο συγγραφέας να κάνει την ιστορία του πιθανή ή πιστευτή. Κάνουμε ερωτήσεις.

2. Σκηνοθεσία και πλοκή

Σκηνικό: Είναι ο ειδικός τόπος και χρόνος για ένα έργο ειδικά. Περιλαμβάνει λεπτομέρειες, όπως είδη ήχων, είδη οσμών, είδη κτηρίων, ποιότητα φωτός, ποιότητα κλίματος, στοιχεία που δημιουργούν τον τόπο και εμφανίζονται σε ένα χρόνο, άρα δημιουργούν την ατμόσφαιρα για να αναπτυχθούν οι ήρωες και να εμφανιστούν οι συγκρούσεις.
Είδη σκηνοθεσίας:
μη ολοκληρωμένη, μη ενδιαφέρουσα σκηνοθεσία. Περιλαμβάνει μια πολύ γενική εικόνα του χώρου και του χρόνου.
ολοκληρωμένη, βασική ουσιαστική σκηνοθεσία Η δράση, οι χαρακτήρες ή το θέμα επηρεάζονται από τον τόπο και το χρόνο.

Πλοκή: Είναι η ακολουθία των γεγονότων που σχετίζονται με τους ήρωες ενός κειμένου. Ακολουθία πράξεων ή συγκρούσεων. Δεν είναι τυχαία, αλλά επιλέγεται από το συγγραφέα ως ο καλύτερος τρόπος για να αφηγηθεί την ιστορία του. Αν η επιλογή είναι καλή περιλαμβάνει συγκρούσεις, ένταση , δράση στοιχεία που αυξάνονται διαρκώς και διεγείρουν το ενδιαφέρον μας.

Οι συγκρούσεις κατά τον Luckens είναι 4 ειδών: α) ο ήρωας συγκρούεται με τον εαυτό του β) ο ήρωας συγκρούεται με άλλο πρόσωπο γ) ο ήρωας συγκρούεται με την κοινωνία δ) ο ήρωας συγκρούεται με τη φύση.

Τα στοιχεία μιας ιστορίας με αναπτυσσόμενη δράση είναι το σασπένς, ο αμφίρροπος αγώνας, τα προμηνύματα, η κορύφωση, η αισθησιοκρατία, το αναπόδραστο και η λύση.

Χαρακτήρες

Στη λογοτεχνία ο όρος δηλώνει ένα πρόσωπο, στην παιδική λογοτεχνία συχνά και ένα προσωποποιημένο ζώο ή αντικείμενο. Κάθε ζωντανή ύπαρξη σε ένα ποίημα, ένα θεατρικό έργο, ένα πεζό κείμενο είναι χαρακτήρας, ο οποίος μπορεί να εξελίσσεται στη ζωή.
Ένα χαρακτήρα τον μαθαίνουμε από τη δράση του, από τα λόγια του, από την εμφάνιση του, από τα σχόλια των άλλων, από τα σχόλια του συγγραφέα.
ΤΥΠΟΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΩΝ: α)Επίπεδοι χαρακτήρες. Δεν είναι επαρκώς αναπτυγμένοι, αλλά είναι βασικοί στις πιο πολλές ιστορίες γιατί βοηθούν στη δράση και δείχνουν πώς ο κεντρικός ήρωας συμπεριφέρεται στους άλλους, ενώ παράλληλα κάνουν τη σκηνοθεσία αξιόπιστη. Β) όταν συγκεντρώνει τα χαρακτηριστικά μιας ομάδας, τότε ο χαρακτήρας αυτός λέγεται στερεοτυπικός γ) ο αντίμαχος είναι ένας χαρακτήρας ελάσσων, του οποίου τα χαρακτηριστικά έρχονται σε αντίθεση με του κυρίαρχου ήρωα. δ) πλήρως αναπτυγμένοι χαρακτήρες είναι εκείνοι των οποίων τα περισσότερα χαρακτηριστικά τους δηλώνονται μέσα στην ιστορία.

ΟΠΤΙΚΗ ΓΩΝΙΑ

Ως αναγνώστες περιγράφουμε την οπτική γωνία με βάση το ποιος μιλά και το ποιος βλέπει την πράξη.
Τύποι της οπτικής γωνίας:
1) Πρωτοπρόσωπη οπτική γωνία. Χρησιμοποιείται όταν η αφήγηση γίνεται στο α΄πρόσωπο. Σε μια τέτοια αφήγηση ο αναγνώστης ζει τη δράση, αισθάνεται τα συναισθήματα των ηρώων, σκέφτεται τη σύγκρουση όπως τη βιώνει ο πρωταγωνιστής και την εξιστορεί.
2) Οπτική γωνία ενός παντογνώστη αφηγητή. Εδώ ο συγγραφέας αφηγείται την ιστορία του στο γ΄πρόσωπο και ξέρει τα πάντα, κάθε λεπτομέρεια σκέψης και δράσης, όλα τα συναισθήματα, συνειδητά ή ασυνείδητα, σε όλες τις χρονικές βαθμίδες (παρελθόν, παρόν, μέλλον).
3) Η οπτική γωνία ενός περιορισμένου παντογνώστη αφηγητή. Εδώ ο συγγραφέας αναδιηγείται την ιστορία σε τρίτο πρόσωπο. Εισχωρεί στις σκέψεις, στα συναισθήματα και στις σημαντικές λεπτομέρειες του παρελθόντος.
4) Η οπτική γωνία μόνο του πρωταγωνιστή 5) η αντικειμενική και θεατρική οπτική γωνία (χρησιμοποιείται το γ΄ πρόσωπο).



ΔΙΑΘΕΣΗ-ΤΟΝΟΣ

Ο τόνος στη λογοτεχνία μας δείχνει πώς αισθάνεται ο συγγραφέας για το θέμα του. Στηριζόμαστε πάνω σε λέξεις που εκφράζουν τη στάση του συγγραφέα απέναντι στο έργο του, το θέμα και τους αναγνώστες. Το ύφος του συγγραφέα είναι αυτό που μεταφέρει τη διάθεση στη λογοτεχνία. Το χιούμορ είναι ένας ενδιαφέρον τόνος στη λογοτεχνία. Η Παρωδία είναι ένας άλλος τόνος του κειμένου. Είναι συνήθως μια απάτη γι τους μεγαλύτερους αναγνώστες, εφόσον στηρίζεται στη μνήμη του αναγνώστη, ενός γνωστού τμήματος γραφής ή ενός τρόπου ομιλίας. Η οπτική γωνία μιας ιστορίας επηρεάζει τον τόνο και τη διάθεση.

ΥΦΟΣ

Ο ιδιαίτερος τρόπος με τον οποίο ο συγγραφέας ή ο ποιητής υφαίνει τις λέξεις του στο μεγάλο εργαλείο της λογοτεχνίας. Το ύφος μπορεί να είναι απλό, λιτό, ψυχρό, μεγαλόπρεπο, ρητορικό, σύνθετο.
Είναι βασικά λέξεις: πώς ένας συγγραφέας λέει κάτι, καθώς αντιτίθεται στο τι λεέι. Το ύφος είναι προιόν όλων των επιλογών που κάνει ο συγγραφέας.


ΘΕΜΑ

Μια σημαντική αλήθεια που εκφράζεται με κατάλληλα στοιχεία και με αξιομνημόνευτη γλώσσα. Είναι η ιδέα που συγκρατεί την ιστορία. Είναι η κεντρική ιδέα, το κεντρικό νόημα σε ένα κείμενο.
Τύποι θεμάτων: α) σαφές θέμα: συχνά ο συγγραφέας δηλώνει το θέμα του ανοιχτά και ξεκάθαρα. Β) υπονοούμενο θέμα; Πρόκειται με ένα θέμα αρκετά ενδιαφέρον και σχεδόν καθαρά σαφές θέμα γ) πολλαπλά και δευτερεύοντα θέματα. Αν στην ιστορία έχουμε πολλαπλά θέματα, μερικά φαίνονται λιγότερο ενδιαφέροντα από ότι το πρωταρχικό. Αυτά τα λέμε δευτερεύοντα.

Παραδοσιακή λογοτεχνία: θέματα που ανιχνεύονται είναι 1) το καλό νικά το κακό. 2) η σκληρή δουλειά μπορεί να βραβευτεί γ) η ευγένεια αμείβεται
Διδακτισμός:είναι μια λειτουργία του κειμένου, η οποία στις μέρες μας θεωρείται αρνητικό στοιχείο.

Βιβλία παιδικής λογοτεχνίας


v Εδώ Σελήνη της Νίτσας Τζώρτζογλου
v Γη 2040 μ.Χ. του Τάσου Ανδρουτσόπουλου
v Εισβολή στη μυρμηγκάνα του Μάριου Βερέττα.
v Το μεγάλο πείραμα της Κίρα Σίνου
v Ούφο στα Διγελιώτικα του Γιάννη Μπάρτζη
v Ο καλεσμένος της Βούλας Μάστορη
v Ταξίδια πέρα από το διάστημα του Μήνου Πόθου
v Η μηχανή στο υπόγειο της Κίρα Σίνου
v Οι άγγελοι του ουρανού της Λίτσας Ψαραύτη
v Με την Ανδρομέδα στο γαλάζιο πλανήτη της Λίτσας Ψαραύτη



Η σκηνοθεσία είναι ο χώρος και ο τόπος. Περιγραφή του τόπου, τι κυκλοφορεί στην ατμόσφαιρα (υπάρχουν ήχοι, φως, οσμές και τι είδους)
Χρόνος (τα παιδιά τοποθετούνται πότε ακριβώς συμβαίνει η ιστορία).
Πλοκή είναι η σειρά με την οποία παραθέτονται τα γεγονότα.
Τα στοιχεία της πλοκής είναι οι συγκρούσεις, η ένταση και η δράση.
Μορφές συγκρούσεων:
v Σύγκρουση του ήρωα με τον εαυτό του
v Σύγκρουση με τους άλλους
v Σύγκρουση με την κοινωνία
v Σύγκρουση με τον αντίμαχο (έναν άλλο ήρωα)
v Σύγκρουση με το Θεό
v Σύγκρουση με τη φύση

Υπόδειγμα της πλοκής:
Ξεκινάμε από την αρχή και πάμε στο τέλος ή από την αρχή στο τέλος και ανάποδα
Αρχή δράσης-Κορύφωση-ένα τέλος
Η δράση απαιτεί α) σασπενς β) αμφίρροπο αγώνα (υπάρχει ένας αγώνας ανάμεσα στους 2 ήρωες) γ) προμηνύματα ή προοικοτομία δ) κορύφωση ε) αισθησιοκρατία (υπερχείληση συναισθημάτων-μπορεί ναδράσει αρνητικά ) στ) αναπόδραστο (δράση που δεν μπορεί να αποφευχθεί ζ) λύση

Ήρωες ή χαρακτήρες (άτομα και άλλα αντικείμενα)
Τι βλέπουμε στον ήρωα
v Ενέργειες ήρωα
v Σκέψεις, λόγια ήρωα
v Εξωτερική του εμφάνιση
v Το περιβάλλον που ζει
v Τις γνώμες των άλλων για τον ήρωα
v Τι λέει ο ίδιος ο συγγραφέας ή ο αφηγητής.

Ο χαρακτήρας μπορεί να περιγράφεται με λίγες λεπτομέρειες ή αν είναι σφαιρικός ή στερεοτυπικός χαρακτήρας. Αν ένας χαρακτήρας εξελίσσεται τότε είναι δυναμικός αλλιώς στατικός.π.χ σε μια νύχτα να ασπρίσουν τα μαλλιά του ήρωα.

Οπτική γωνία σημαίνει πώς βλέπει ο συγγραφέας ή ένας ήρωας μια συγκεκριμένη κατάσταση.
Το γ΄ πρόσωπο είναι πιο κατανοητό, μπορεί αν είναι παντογνώστης ή αφηγητής, όπως στον Όμηρο, περιορισμένος παντογνώστης αφηγητής, ξέρει μόνο για το βασικό ήρωα.
Δραματική οπτική γωνία; Ο συγγραφέας κρατά μια κάμερα και βιντεοσκοπεί χωρίς σχόλια αυτό που βλέπει εντελώς θεατρικά.
Διάθεση είναι ο τόνος με τον οποίο προσεγγίζει ένας συγγραφέας το θέμα του (το θεωρεί από χιουμοριστική σκοπιά, από παρωδιακή)
Για να δημιουργηθεί η διάθεση σημαντικό ρόλο παίζει το ύφος (λέξη, σύνταξη)
Ο ποιητής ή ο συγγραφέας χρησιμοποιεί κατάλληλο επιλεγμένο λεξιλόγιο. Όσο λιγότερο χρησιμοποιεί μια λέξη τόσο σημαντική είναι αυτή, με κατάλληλο συναισθηματικό βάρος. Οι λεξιλογικοί πίνακες δείχνουν το ύφος ενός ποιητή ή συγγραφέα. Μια λέξη επιλέγεται για τον ήχο της και για το περιεχόμενο της.
Συνήχηση: επανάληψη όμοιων φωνηέντων σε μια λέξη.
Ειρωνεία:α) λεκτική, δημιουργείται με βάση το λεξιλόγιο. Β) καταστασιακή, δημιουργείται λόγω των καταστάσεων
Σάτιρα:καυτηριάζει καταστάσεις.
Ειρωνεία:αντιστρέφει καταστάσεις.
Παρωδία: κάθε δευτερογενές κείμενο που προκύπτει από κάποιο άλλο με στόχο να καυτηριάσει.
Σαρκασμός: πιο σοβαρή εκδήλωση της σάτιρας, ξεχωρίζει από τα λεκτικά στοιχεία.

Ζωικός ρεαλισμός: η παιδική λογοτεχνία όταν αναφέρεται σε πολύ μικρές ηλικίες, τότε χρησιμοποιεί τα ζώα όχι όμως με ανθρώπινες ιδιότητες.







































ΓΙΑ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ

Τα παιδιά πρέπει να καταλαβαίνουν και να χρησιμοποιούν την ώριμη σύνταξη της γλώσσας-να εμπλουτίζουν το λεξιλόγιο τους-να μάθουν να διαβάζουν και να διαβάζουν σωστά.
Δίνουμε την ευκαιρία στα παιδιά να ακούν ποικίλες συντάξεις-να απολαμβάνουν παραστατική γλώσσα-να ακούει διαφορετικές διαλέκτους-να εισάγει νέο λεξιλόγιο στα συμφραζόμενα—να έρχονται τα παιδιά σε επαφή με βιβλία που δίνουν έμφαση στις σημασίες των λέξεων, συνδυάζοντας για τη μικρότερη ηλικία εικόνα και λέξεις.
Παραστατική γλώσσα-μιλάμε όχι κυριολεκτικά αλλά μεταφορικά
Ποικιλία συντάξεων-το άλγος της ομορφιάς επιδείνωσε τη δυσθυμία μου- η δυσθυμία μου επιδείνωσε το άλγος της ομορφιάς (η φράση αποκτά τεράστιο συναισθηματικό νόημα)
Σασπένς
Νιώθεις ότι θέλεις να τελειώσεις το κείμενο για να δεις τι συνέβη;
Αυτό που συνέβη είναι αληθοφανές;
Ο συγγραφέας σε προετοίμασε γι’ αυτό που συνέβη;
Ο συγγραφέας σε προετοιμάζει γι’ αυτό που πρόκειται να συμβεί;
Οι χαρακτήρες έχουν πλαστεί ενδιαφέροντες;
Σκέφτηκες ένα διαφορετικό τέλος για την ιστορία;
Η ιστορία είχε το αναμενόμενο τέλος;

Προσέγγιση κειμένου
Βιογραφία, παλιά οι μελετητές για να προσεγγίσουν ένα έργο μελετούσαν τη βιογραφία του συγγραφέα-το ενδιαφέρον των μελετητών μετατοπίστηκε σταδιακά στο κείμενο έτσι έχουμε διάφορες κειμενοκεντρικές μεθόδους-θεωρία της αναγνωστικής ανταπόκρισης, μέσα μας έχουμε ομόλογα στοιχεία που ταυτίζονται με τα στοιχεία του κειμένου και προσλαμβάνουμε το κείμενο.
Φαντασία
Αυτό που μπορεί να βιωθεί είναι ρεαλιστικό, οτιδήποτε άλλο είναι φανταστικό
Πατέρας της επιστημονικής φαντασίας είναι ο Λουκιανός, ο οποίος γράφει την αληθινή φαντασία ως αντίδραση στα τερατουργήματα, στέλνει τους ήρωες του στο φεγγάρι , στην κοιλιά ενός κοίτους, όπου γνωρίζει επιφανείς ανθρώπους.
Μια μερίδα μελετητών δίνει πατέρα της επ.φαντασίας τον Ιούλιο Βερν, όπου γράφει τη γη στη σελήνη και 20000 λεύγες κάτω από τη θάλασσα. Μια άλλη τάση βλέπει μητέρα της επ. φαντασίας τη Μαίρη Σέλει που γράφει τον Φρανκεστάιν(κρυονική επ. φαντασία).
Ο Δημοσθένης Βουτυράς γράφει 2 κείμενα επ. φαντασίας, ο Πέτρος Πικρός στη δεκαετία του 40, μας δίνει το 1ο έργο επ. φαντασίας για παιδιά. Από τον κόσμο που φεύγει στον κόσμο που έρχεται
Τα κείμενα απ. Φαντασίας έχουν έναν αποστολικό χαρακτήρα. Η επ. φαντασία έχει χαρακτηριστεί διεθνώς ως το τελευταίο προπύργιο της ηθικής. Η επ. φαντασία χαρακτηρίζεται από περιστασιακότητα, είναι επίσης ένας πολυπολιτισμικός τόπος, όπου απαντώνται πολλοί πολιτισμοί. Η επ. φαντασία έχει αλληγορικότητα, ενώ τα κείμενα της εμφανίζονται ως π.χ. διαστημικά σε τελευταία ανάλυση μπορεί να μην είναι επιστημονικά.
Τα κόμικς είναι απεικονίσεις του εξωτερικού κόσμου μέσα από μια εσωτερίκευση.
Εξπρεσιονισμός=το παράλογο, βασικό του χαρακτηριστικό είναι η έντονη χρωματολογία (Ελύτης). Βαμπιρισμός-βρυκόλακες, Τοντόροφ=λογοτεχνία του φανταστικού.
Χαρούμενο λιβάδι: μια παπαρούνα φυτρώνεις σε ένα λιβάδι με μαργαρίτες , οι οποίες τελικά αποδέχονται την παπαρούνα. Έτσι το λιβάδι έγινε ασπροκόκκινο και η ζωή συνεχίζεται με καλύτερες προοπτικές. Ο δάσκαλος θα μιλήσει για τη διαφορετικότητα, τη διαπολιτισμικότητα, το ρατσισμό και θα ζητήσει από τα παιδιά να φέρουν ανάλογα παραδείγματα από την εμπειρία τους.
Η μωβ ομπρέλα της Άλκη Ζέη, όπου όλοι οι ήρωες έχουν τα δικά τους προβλήματα ο καθένας που μοιάζουν με τα προβλήματα των παιδιών (Η ΠΑΙΔΙΚΉ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΣΥΝΤΕΛΕΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΛΥΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ).
ΑΡΓΥΡΩ, ΤΗΣ ΝΙΤΣΑ ΤΖΩΡΤΟΖΛΟΥ-ζηταμε από τα παιδιά να ζωγραφίσουν τη στιγμή της έκρηξης ή κάποια από τις προσπάθειες της ηρωίδας να μάθει να χρησιμοποιεί τα πόδια της ή ακόμα και τη στιγμή της βράβευσης της.
Δομήνικο, του Κοντολέων-ζητάμε από τα παιδιά να ζωγραφίσουν τη δύσκολη κατάσταση που επικρατεί στο σπίτι μετά την ανατροπή του τρακτέρ με τη μαντική μαργαρίτα.
Ο μεγάλος περίπατος του ΠΈΤΡΟΥ, να απεικονιστούν σκηνές από την πείνα στην κατοχή, από το νοσοκομείο, από την αντιστασιακή δραστηριότητα.
Το ταξίδι που σκοτώνει, του Μάνου Κοντολέων: τι ακριβώς είναι τα ναρκωτικά ; σε ποιες μορφές υπάρχουν; Ποιες ηλικίες τα αγοράζουν; Κοστίζουν ακριβά; Ποιες συνέπειες έχει η χρήση του; Πώς αντιμετωπίζει το κράτος τους χρήστες;
Εδώ σελήνη, της Νίτσας Τζώρτζογλου: τα παιδιά-αστροναύτες αντιμετωπίζουν τα προβλήματα με επιτυχία, με συνεργασία, αλληλοκατανόηση.


Η Αργυρώ, της Νίτσας Τζώρτζογλου, η Αργυρώ αν και τραυματισμένη δεν δέχεται τον οίκτο κανενός, με την αξιοπρέπεια της η ηρωίδα επηρεάζει τους ήρωες συμμαθητές της αλλά και τους αναγνώστες.
Μια χαραμάδα φως, της Κίρας Σίνου-ο ήρωας αρχικά δε θέλει να εμπλακεί σε αντιστασιακές οργανώσεις, τελικά όμως εμπλέκεται και προφανώς μεταβάλλονται τα συναισθήματα του, και όταν εμφανίζεται ο πατέρας του ζητεί να τον πάρει στη Βραζιλία μαζί του , αλλά αυτός απορρίπτει την πρόταση.(έμφαση σε ήρωα βιβλίου).
Παραμύθι χωρίς όνομα, της Πηνελόπης Δέλτα. Συζητούμε για τη συμπεριφορά του βασιλιά Αστόχαστου και των δύο θυγατέρων του, καθώς και για τη συμπεριφορά των αυλικών που καταληστεύουν το δημόσιο ταμείο. Απέναντι σ΄αυτούς θέτουμε το βασιλόπουλο, την αδελφή του Ειρηνούλα και τη γνώση και ζητούμε να δικαιολογήσουν όποια άποψη διατυπώσουν (ορθή σκέψη)
Αίνιγμα του Πύργου, το συμβόλαιο του πύργου, ο αιχμάλωτος του πύργου-τριλογία της Κίρα Σίνου-παρά την αριστουργηματική πλοκή και παρά τις γνώσεις που μπορεί να αποκομίσει ένα παιδί εμφανίζονται στοιχεία αφύσικα.